3# نماد ترایاکی است که در مدار استفاده می شود که ویژگی دو طرف بودن آن را نشان می دهد. مثل یک تریستور، ترایاک سه پایه دارد ولی نماد گذاری پایه ها باهم متفاوت است. ترایاک از دو تریستور به صورت موازی ساخته شده است. نحوه ی عملکرد ترایاک به نماد آن بستگی دارد. ترایاک می تواند جریان الکتریکی را به روش های مختلفی هدایت کند. به همین دلیل کارایی آن از تریستور بیشتر است. برای خرید ترایاک به سایت ریز موج الکترونیک رسام مراجعه کنید.
یکی از چالش های کنترل مدار با تریستور است. برای کنترل روشنایی لامپ ها، موتورها یا هیتر ها می توان از تریستور استفاده است. تریستور مانند دیود یک قطعه الکترونیکی یک طرفه است یعنی جریان الکتریکی را فقط در یک جهت از سمت آند به کاتد راهنمایی می کند. ترایاک از قطعات الکترونیکی دو طرفه است که از خانواده ی تریستور به شمار می آید. ترایاک می تواند با ولتاژ مثبت و منفی که به پایه های گیت آن اعمال می شود تریگر شود. بر خلاف دیاک، در ترایاک ها پایه های آند یک و دو باهم تفاوت دارند و طرز قرار گرفتن آنها در مدار خیلی مهم است.
از ترایاک برای کنترل جریان متناوب استفاده می شود که انتخاب آن بر حسب ولتاژ و آمپر می باشد. از کاربرد های دیگر ترایاک ها می توان به دیمرها، مدارهای کنترل دستگاه خنک کننده، بعضی از محافظ های یخچال و فریزر و همچنین در مدار کنترل پنکه های کنترلی اشاره کرد. ترایاک نوری هم وجود دارد که گیت آن به نور حساس است.
از ترایاک ها در کاربردهایی استفاده می شود که معمولا به توان خیلی بالایی احتیاج نباشد. چرا که اگر در توان خیلی بالایی از ترایاک ها استفاده شود در زمان سوئیچینگ رفتار غیر معمولی را از خود نشان می دهند. همین موضوع باعث ایجاد تداخل های الکترومغناطیسی در توان های بالا می شود. به همین دلیل این رفتار یکی از معایب بزرگ ترایاک ها به حساب می آید. از این رو از ترایاک ها در فن های کوچک الکتریکی کنترل سرعت و مانند آن استفاده می شود. عملکرد تریستور بر خلاف ترایاک است و می توان از آن در توان بالایی استفاده کرد. ترایاک می تواند جریان را در هر دو طرف عبور دهد. از معایب دیگر ترایاک ها این است که نسبت به SCR قابل اعتماد نیستند و رتبه بندی پایین تری در مقایسه با SCR در دسترس است.
از مزایای ترایاک این است که می تواند با قطب مثبت یا منفی پالس گیت راه اندازی شود. این نیاز به یک heat sink با اندازه کمی بزرگتر نیاز دارد، در حالیکه برای SCR دو سینک گرما با اندازه کوچکتر مورد نیاز میباشد. برای محافظت نیاز به یک فیوز واحد است.
برای مثال ترایاک الکترونیکی BTA16-600B یک ترایاک اورجینال است که دارای یک سری از قطعات الکترونیکی است. یکی از پرکاربردترین قطعات الکترونیکی که در بسیاری از پروژه های الکترونیکی از آن استفاده می شود ترایاک دیمر است. دیمر قطعه ای است که از آن برای کم و زیاد کردن نور چراغ ها و لامپ ها استفاده می شود.
ترایاکها معمولا به چهار روش فعال میشوند که به این روشها درجه حساسیت ترایاک گفته می شود. درجه حساسیت اول بهترین روش برای فعالکردن ترایاک است و بهتر است از درجه حساسیت چهارم استفاده نشود. در درجه حسایست اول آند ۲ نسبت به آند ۱ ولتاژ مثبت دارد و گیت با اعمال پالس مثبت نسبت به آند ۱ تحریک میشود. در درجه حساسیت دوم آند ۱ از آند ۲ مثبتتر است و گیت با ولتاژی پایینتر از آند ۱ تحریک منفی میشود. در درجه حساسیت سوم آند ۲ مثبتتر از آند ۱ است و آند ۱ نیز نسبت به گیت مثبت است (گیت تحریک منفی میشود). در درجه حساسیت چهارم آند ۱ از آند ۲ ولتاژ مثبتتری دارد و گیت با ولتاژ مثبت نسبت به آند ۱ تحریک میشود. توجه شود که گیت ترایاک با سیگنال DC هم تحریک می شود.